Quân đội Ukraine ngày 20/4 bắt đầu huấn luyện dưới sự hướng dẫn của khoảng 300 lính nhảy dù Mỹ, bất chấp sự phản đối của Nga cho rằng đây là nguy cơ gây bất ổn tình hình tại miền đông Ukraine.
Khoảng 300 lính nhảy dù thuộc Lữ đoàn Không vận 173 của quân đội Mỹ đã đến Ukraine tuần trước và sẽ tham gia huấn luyện 900 vệ binh quốc gia Ukraine trong vòng 6 tháng tới theo Chương trình Người bảo vệ Dũng cảm (Operations Fearless Guardian). Tuy nhiên, Mỹ khẳng định sẽ không cung cấp vũ khí hay huấn luyện giết người cho vệ binh Kiev.
“Chúng tôi sẽ hướng dẫn các lớp học về các chức năng chiếu đấu, cũng như huấn luyện nhằm duy trỉ và củng cố trình độ nghiệp vụ và sự thông thạo cho các nhân viên quân sự”, Thiếu tướng quân đội Mỹ Jose Mendez, chịu trách nhiệm giám sát lữ đoàn 173rd, cho biết.
Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko đã chào đón các binh sĩ tại một căn cứ quân sự phía tây tỉnh Lviv. Hãng thông tấn AP dẫn lời ông Poroshenko nói Ukraine cần phải cải tiến chương trình huấn luyện quân sự trong bối cảnh căng thẳng hiện nay.
Các nhà lãnh đạo Nga đã thể hiện quan ngại đối với các cuộc tập trận của Mỹ, cho rằng chúng có thể phá hoại lệnh ngừng bắn mà quân đội Kiev và phe ly khai đã khó khăn đạt được hồi tháng 2/2015. “Sự tham gia của các cố vấn hay chuyên gia từ quốc gia thứ ba trên lãnh thổ Ukraine, nơi cuộc khủng hoảng nội bộ vẫn chưa được giải quyết, có thể làm cho tình hình trở nên bất ổn hơn”, phát ngôn viên chính phủ Nga Dmitry Peskov nhận định.
Quân chính phủ Ukraine đã chiến đấu với phe ly khai miền đông nước này. Kể từ tháng 4 năm ngoái, xung đột đông Ukraine đã cướp đi sinh mạng của hơn 6.000 người. Các quốc gia phương Tây và NATO đã liên tục cáo buộc Nga cung cấp vũ khí và trực tiếp ủng hộ phe ly khai tại miền đông Ukraine. Kremlin luôn phủ nhận và nói họ không có bất kỳ dính líu trực tiếp nào trong cuộc khủng hoảng.
Trong khi đợi các nhà lãnh đạo EU tìm giải pháp, Địa Trung Hải tiếp tục là tử huyệt đáng sợ đối với người di cư.
Các ngoại trưởng và bộ trưởng nội vụ Liên minh châu Âu (EU) đã nhóm họp khẩn cấp tại Luxembourg hôm 20-4 để bàn về vấn đề người di cư tử nạn khi vượt Địa Trung Hải tới châu Âu.
Phản ứng chậm
Cuộc họp diễn ra sau vụ lật thuyền nhiều khả năng là thảm kịch tồi tệ nhất trong cuộc khủng hoảng di cư. Thông tin ban đầu cho biết trên chiếc thuyền bị lật cách đảo Lampedusa - Ý khoảng 190 km hôm 18-4 có khoảng 700 người di cư nhưng đến giờ mới cứu được 28 người và tìm thấy 24 thi thể - được đưa về chôn cất ở Malta.
Tuy nhiên, một người Bangladesh sống sót nói với các công tố viên Ý rằng chiếc tàu chở đến 950 người, với khoảng 200 phụ nữ và 50 trẻ em. Nhân chứng này cho biết khoảng 300 người trong số họ bị bọn buôn người nhốt dưới hầm lúc thuyền gặp nạn. Dù không xác nhận thông tin này nhưng tướng Antonino Iraso thuộc Lực lượng Biên phòng Ý nhận định điều đó lý giải vì sao quá ít người sống sót được tìm thấy.
Thủ tướng Ý Matteo Renzi khẳng định mọi nỗ lực lúc này ưu tiên cho cứu hộ với sự tham gia của 18 tàu. Hãng tin AP dẫn lời công tố viên Ý Giovanni Salvi nhấn mạnh khu vực con tàu gặp nạn quá sâu (hơn 5 km) và nguy hiểm nên khó lòng xác định số nạn nhân thực sự. “Chúng tôi có thể làm gì khi ngày nào cũng phải chứng kiến thảm kịch như vậy?” - ông Renzi bức xúc.
Theo một số quốc gia Nam Âu, niềm tin đối với châu Âu đang bị đe dọa sau quyết định thu hẹp quy mô hoạt động tìm kiếm cứu nạn hồi năm ngoái do một số nước thành viên tuyên bố không kham nổi chi phí. Hiện EU bị cáo buộc phản ứng quá lề mề trong các thảm họa nhân đạo ngày càng gia tăng ở Địa Trung Hải. Trước hối thúc của nhiều lãnh đạo châu Âu, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk đang cân nhắc kêu gọi một cuộc họp thượng đỉnh EU đặc biệt để bàn về vấn đề này vào cuối tuần.
Tuy nhiên, đài BBC (Anh) bình luận một cách chua chát rằng trong khi đợi EU bàn thảo, Địa Trung Hải tiếp tục là tử huyệt đáng sợ đối với người di cư. Bằng chứng là ngày 20-4, một tàu chở hơn 200 người nhập cư, hầu hết đến từ Bắc Phi, lại chìm ở ngoài khơi đảo Rhodes của Hy Lạp, theo hãng tin ANSA (Ý). Đến nay, mới vớt được 3 thi thể, trong đó có 1 trẻ em và cứu được hơn 90 người.
Ngoài ra, Ý và Malta cho biết đang hợp tác giải cứu 2 con tàu chở dân di cư khác ở ngoài khơi Libya hôm 20-4. Thủ tướng Ý Renzi nói 1 tàu chở khoảng 100-150 người trong khi chiếc còn lại chở chừng 300 người.
Trong khi đó, Tổ chức Di dân quốc tế (IMO) thông báo họ nhận được lời cầu cứu từ 3 chiếc tàu và đã có khoảng 20 người chết. Người phát ngôn IMO Joel Millman nói với đài BBC rằng chưa rõ 3 tàu này có trùng với các tàu mà Ý và Malta đang giải cứu không.
Không có lựa chọn
Cuộc khủng hoảng cũng nêu bật thách thức cơ bản của EU: Sự thống nhất về ý chí chính trị, sự hợp tác và tiền từ toàn bộ 28 quốc gia trong khối. “Châu Âu phải quyết liệt hơn. Thật đáng xấu hổ vì hành động trốn tránh trách nhiệm cũng như số tiền nhỏ giọt mà chúng ta dành cho các sứ mệnh cứu hộ” - Chủ tịch Nghị viện châu Âu Martin Schulz sốt sắng.
Theo báo USA Today (Mỹ), hành trình từ châu Phi sang châu Âu trên những con tàu lèn chặt người qua Địa Trung Hải là trải nghiệm đau đớn và thường kết thúc trong tang thương. Những người sa chân vào hành trình này không mảy may biết điều gì đang chờ đợi nhưng họ không có lựa chọn nào khác. “Chúng tôi ra đi không phải vì chúng tôi muốn. Chúng tôi đi vì chẳng còn cách nào khác. Đó là sự liều lĩnh tuyệt vọng vì ở lại cũng không còn gì” - Lasina Dumbia, một thanh niên 18 tuổi người Mali đã đến được đảo Lampedusa, bày tỏ.
Phần lớn người di cư đến từ những đất nước đang bị nhấn chìm trong khói lửa xung đột và bạo lực. Điều đó đồng nghĩa với việc họ không còn đường trở lại. Trong nhiều trường hợp, nhiều gia đình, thậm chí nhiều ngôi làng, gom góp tiền để gửi 1 hay 2 người tới châu Âu với gánh nặng kiếm tiền cho những hành trình chui lủi tiếp theo của người ở nhà.
Trốn nghèo đói, chiến tranh
Tuyến đường biển đi từ châu Phi đến châu Âu trên Địa Trung Hải được Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (UNCHR) mô tả là “tuyến đường chết chóc nhất thế giới”. Năm ngoái, khoảng 3.419 người di cư đã mất mạng khi vượt biển trên các con thuyền quá tải - một con số cao kỷ lục. Từ đầu năm 2015 cho đến trước thảm kịch hôm 18-4, đã có 900 người di cư mất mạng, cao gấp 10 lần cùng kỳ năm ngoái. Trong 2 thập kỷ qua, các tổ chức di dân ước tính đã có đến 20.000 người thiệt mạng.
Thời tiết ấm áp vào mùa xuân là điều kiện thuận lợi để làn sóng người di cư, tị nạn từ Trung Đông, châu Phi tìm đường sang châu Âu. Số người này thường chạy trốn chiến tranh và nghèo đói ở quê nhà như Libya, Eritrea, Syria, Somalia, Sudan và Congo. Libya là điểm khởi hành phổ biến bởi bọn buôn người khai thác triệt để tình trạng trống vắng quyền lực và vô trật tự ở đây. Ngoài ra, chặng đường tương đối ngắn từ bờ biển Libya đến đảo Lampedusa của Ý càng khiến nhiều người liều lĩnh ra đi với hy vọng đổi đời.
Hơn 130.000 người đã đến các bờ biển châu Âu vào năm 2014, so với con số 60.000 của năm trước. Trong khi đó, chỉ tính từ ngày 10 đến 17-4 năm nay, đã có hơn 10.000 người di cư đến nước Ý.
-----------------------
Lại chìm tàu chở người nhập cư, nhiều người mất tích
Cảnh sát Hy Lạp cho biết ít nhất 3 người, trong đó có 1 trẻ em, đã thiệt mạng khi một chiếc thuyền chở hơn 80 người nhập cư trái phép bị chìm ngoài khơi đảo Rhodes của Hy Lạp ngày 20/4.
Những người may mắn sống sót đã được đưa lên bờ, trong đó 57 người sức khỏe tốt và 23 người khác đã được đưa đến bệnh viện để điều trị. Đây là một trong số những tàu, thuyền chở người nhập cư bất hợp pháp từ Thổ Nhĩ Kỳ cố gắng đến đảo Aegea của Hy Lạp trong vòng 10 ngày qua.
Trong khi đó, Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) cùng ngày cũng cho biết đã nhận được tín hiệu cấp cứu từ một tàu bị chìm tại Địa Trung Hải khi đang chở hơn 300 người di cư trái phép, trong đó ít nhất 20 người được cho là đã chết.
IOM đưa ra thông báo trên sau khi các bộ trưởng ngoại giao và nội vụ Liên minh châu Âu (EU) tuyên bố sẽ tiến hành cuộc gặp nhằm thảo luận về vụ chìm tàu chở hơn 700 người nhập cư bị chìm ngoài khơi Libya mới đây.
Trước tình hình trên, người phát ngôn của Thủ tướng Đức, ông Steffen Seibert, ngày 20/4 cho biết Thủ tướng Angela Merkel bày tỏ quan ngại và hối thúc châu Âu phải tìm ra "câu trả lời".
Hôm 19/4, một tàu đánh cá được cho là chở hơn 700 người di cư bất hợp pháp đến châu Âu đã bị lật ngoài khơi Libya, cách hòn đảo Lampedusa của Italy khoảng 193 km về phía Nam. Nếu các số liệu trên được xác nhận, vụ đắm tàu này sẽ là thảm kịch lớn nhất trong trong số những vụ đắm tàu chở người nhập cư trái phép vào EU bằng đường biển. Trước đó, hồi tháng 10/2013, đã có 366 người thiệt mạng trong một vụ chìm tàu ngoài khơi đảo Lampedusa.
-------------------------