Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) đã sập bẫy giá rẻ của Trung Quốc. Ước tính tổng số lỗ của dự án bauxite Tân Rai (Lâm Đồng) Nhân Cơ (Đăk Nông) trong năm 2015 sẽ khoảng 37,4 triệu USD.
Ngân hàng trong cơn 'đại phẫu'
- Cập nhật : 26/03/2015
Bắt đầu cuộc "đại cách mạng" từ năm 2011, đến nay, tái cơ cấu ngân hàng (NH) đã đi vào chặng nước rút. Hàng loạt thương vụ sáp nhập, hợp nhất sẽ được triển khai trong năm 2015, trong đó, một vài NH sẽ được quốc hữu hóa. Thậm chí, cụm từ "phá sản ngân hàng" cũng đã được nhắc đến.
Lỗ "ăn" vốn điều lệ, nghìn tỷ trở về "mo"
Năm 2011, khi Luật các Tổ chức tín dụng (TCTD) sửa đổi có hiệu lực, hệ thống các NH Việt Nam đã bắt đầu quá trình tái cơ cấu theo Đề án được ban hành. Một loạt thương vụ sáp nhập, hợp nhất được triển khai như hợp nhất NH SCB, Đệ Nhất và Đại Tín; sáp nhập NH TienPhong Bank - Doji, Habubank - SHB, Pvcombank - Ngân hàng Phương Tây, Navibank…
Về cơ bản, các mục tiêu đến năm 2015 trong đề án tái cơ cấu các TCCD đã được thực hiện. Đến nay, thành công của quá trình tái cơ cấu hệ thống NH nổi bật nhất ở việc đảm bảo được tính thanh khoản hệ thống, không để xảy ra đổ vỡ, tạo ổn định ngành, tạo điều kiện để ổn định kinh tế vĩ mô.
Ba nhóm mục tiêu quan trọng nhất cuối cùng là mua bán, sáp nhập các TCCD, tăng vốn điều lệ và xử lý nợ xấu, cơ cấu lại hoạt động và quản trị đã đạt được những kết quả ban đầu. 8 trong số 9 NH yếu kém cần phải cơ cấu lại sau khi được Chính phủ phê duyệt đề án đang thực hiện đúng phương án được thông qua.
Tình hình hoạt động của 8 NH này đã được cải thiện đáng kể so với trước khi tái cơ cấu. Toàn hệ thống đã giảm 7 TCTD, 2 chi nhánh NH liên doanh, 4 chi nhánh NH nước ngoài, 5 quỹ tín dụng nhân dân thông qua sáp nhập, hợp nhất, thu hồi giấy phép, chuyển đổi hình thức hoạt động.
Là năm cuối cùng ngành thực hiện Đề án tái cơ cấu hệ thống các TCTD giai đoạn 2011- 2015, nhiều giải pháp quyết liệt và mạnh tay đang được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thực hiện để quá trình tái cơ cấu cán đích đề ra trong giai đoạn cuối này. Mở đầu là công bố việc mua lại NH Xây dựng (VNCB) với giá 0 đồng gây xôn xao thị trường tài chính.
Năm 2015, NHNN sẽ xử lý 6-8 ngân hàng yếu kém (ảnh minh họa).
Một NH từng có giá trị cả nghìn tỷ đồng bị rơi vào tình trạng âm vốn điều lệ, tạo nên một mắt xích yếu kém, khiến cho hệ thống tài chính bị oằn gãy, cuối cùng trở thành con số 0 tròn trĩnh.
Theo các chuyên gia, việc NHNN mua lại NH yếu kém với giá 0 đồng là giải pháp phù hợp trong bối cảnh hiện tại của Việt Nam. Động tác này vừa đảm bảo quyền lợi người gửi tiền, vừa tránh được những đổ vỡ gây bất ổn xã hội. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, đây chỉ là giải pháp tạm thời của NHNN trong thế "bí", chứ không nên duy trì lâu, mà nên trả những NH này về lại thị trường sau khi được phục hồi. "Quốc hữu hóa NHTM yếu kém (nợ xấu cao, âm vốn lớn) như VNCB được đánh giá là cách làm khôn ngoan của NHNN khi kịp thời can thiệp xử lý những NH có nguy cơ sụp đổ lớn nhất, đã thành công và đã loại bỏ được tác động xấu lan truyền của nó đến toàn hệ thống", các chuyên gia kinh tế nhận định.
Thực tế, việc mua một NH với giá rất thấp là một phương pháp tái cơ cấu đã được nhiều NH Trung ương (NHTW) trên thế giới thực hiện. Cụ thể, trong khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009, NHTW Mỹ (Fed) đã mua lại NH Bear Stearns (NH Đầu tư và kinh doanh chứng khoán toàn cầu) và Tập đoàn Bảo hiểm quốc tế Mỹ (AIG - American International Group Inc.).
Năm 2008, Bear Stearns bị đổ vỡ do tác động của khủng hoảng tài chính toàn cầu, buộc Chính phủ Mỹ phải tiếp quản NH này và bán lại cho NH JPMorgan Chase. Tháng 3/2008, cổ đông của JPMorgan Chase đã thống nhất chi 1,2 tỉ USD để mua lại NH Bear Stearns với giá 10 USD/cổ phiếu. Cũng trong năm 2008, chính phủ Mỹ đã tiếp quản AIG với khoản cho vay 85 tỉ USD nhằm ngăn ngừa phá sản của công ty bảo hiểm lớn nhất thế giới trước thảm họa tài chính chưa từng có trong lịch sử…
Tái cơ cấu ngân hàng: thương cho roi, cho vọt
Với Việt Nam, việc NHNN mua lại VNCB với giá 0 đồng, hay còn gọi quốc hữu hóa, là việc làm chưa có tiền lệ. Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng khẳng định việc NHNN trực tiếp mua cổ phần hay chỉ đạo NHTM tham gia mua cổ phần là một trong những giải pháp mà NHNN thực hiện trong quá trình tái cơ cấu. Riêng năm 2015, từ đầu năm, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình đã phát đi thông điệp về việc kiên quyết xử lý những NH yếu kém, không có triển vọng phục hồi, phát triển…
Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình cho biết, hiện tái cơ cấu đã đi qua giai đoạn 1 nhưng chỉ là dừng ở xử lý những NH yếu kém nhất trong hệ thống. Giai đoạn 2 sẽ có những TCTD mạnh hơn và thông qua đó để xử lý NH yếu tiếp, như NH lớn phải nhận NH nhỏ; hoặc có những TCTD sẽ do NHNN trực tiếp xử lý.
"Việc tái cơ cấu hợp nhất NH, NHNN sẽ triển khai quyết liệt trong 6 tháng đầu năm 2015; 6 tháng còn lại sẽ triển khai tiếp"- ông Bình nhấn mạnh.
Theo đó, năm 2015, NHNN sẽ sáp nhập ít nhất khoảng 6 NH. Trước đây, việc tái cơ cấu "vừa đi vừa dò", vì vĩ mô còn bất ổn và nhiều cân đối trong hệ thống còn mong manh, nếu làm mạnh tay có thể khiến vĩ mô nói chung càng bất ổn. Nay, tình hình chung đã ổn định, sức khỏe hệ thống ổn định hơn, nguồn lực của chính NHNN cũng được tự đánh giá là mạnh hơn để làm các biện pháp mạnh.
Công cuộc tái cơ cấu ngành NH đang ở thời điểm cao trào.
"NHNN đã đề ra mục tiêu là kiên quyết xử lý những NH yếu kém, không có triển vọng phục hồi và phát triển, kể cả giải thể, phá sản, can thiệp bắt buộc"- thông điệp của cơ quan này cho biết. Hiệu quả của quá trình "đại phẫu" này là thông qua việc sáp nhập, Việt Nam sẽ có các NH quy mô lớn, tầm cỡ khu vực. Để đạt được quy mô này, thì không thể nào phát triển tiệm cận như từ trước tới giờ, sẽ mất hết thời cơ, chỉ thông qua chương trình tái cơ cấu này mới đạt nhanh được.
Sau khi thông điệp này được công bố, công cuộc mua bán, sáp nhập NH thêm nóng bỏng. Nhiều NH trong tầm ngắm sẽ phải "vắt chân lên cổ" tìm cách "vượt qua chính mình" hoặc tìm đối tác thương thảo kế hoạch sáp nhập. Đáng chú ý, theo thông tin từ lãnh đạo NHNN, đã có kế hoạch xử lý cụ thể với các trường hợp NH yếu kém. Theo đó, có ngân hàng có thể giống trường hợp NH Xây dựng (VNCB) tức là được mua lại với giá 0 đồng.
Đánh giá về cách làm này, PGS. TS Trần Hoàng Ngân - Hiệu trưởng Trường Đại học Tài chính Marketing cho rằng quốc hữu hóa NH là phương án đảm bảo an toàn cho hệ thống NH.
Tôi cho rằng, năm 2015 này chúng ta không nên áp dụng phương án phá sản để xử lý các NHTM yếu kém, thay vào đó nên áp dụng phương án quốc hữu hóa NH cho các tình huống tương tự VNCB. Nhưng sang năm 2016 trở đi, chúng ta phải áp dụng Luật Phá sản. Bởi thời điểm đó (từ năm 2016) tính an toàn của hệ thống và hệ thống NHTM đã có quá trình tái cơ cấu tương đối hoàn thành, các NH đã hiểu luật và nâng cao năng lực của mình; người gửi tiền phải cân nhắc trong việc chọn NH gửi tiền. Khi đó chúng ta phải triển khai và áp dụng Luật Phá sản"- PGS.TS Ngân nhận định.
Cùng quan điểm cho rằng năm 2015 sẽ có đột phá trong tái cơ cấu NH, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu nhận xét năm 2015 là một năm NHNN chịu áp lực rất lớn khi giải quyết rốt ráo những tồn đọng từ các năm trước, nhất là liên quan đến xử lý nợ xấu và tái cơ cấu. Bởi vậy, ngay từ đầu năm, NHNN đã có nhiều động thái ngày càng quyết liệt nhằm thúc đẩy nhanh xử lý nợ xấu, tái cơ cấu như: ban hành các chỉ thị với yêu cầu cụ thể, quy định rõ ràng, kiên quyết; yêu cầu các NH báo cáo cụ thể tỷ lệ xử lý nợ xấu…
Như vậy, dù đã vào giai đoạn nước rút, nhưng công cuộc tái cơ cấu ngành NH vẫn đang ở thời điểm cao trào. Việc chấp nhận phải quốc hữu hóa các nhà băng yếu kém, thậm chí đặt ra cả vấn đề phá sản NH là những giải pháp cực kỳ quyết liệt mà Chính phủ cũng như NHNN đang ráo riết triển khai.
Mục đích sau quá trình tái cơ cấu, hệ thống NH Việt Nam sẽ ổn định, lành mạnh, là chỗ dựa vững chắc cho nền kinh tế, đạt được những mục tiêu đề ra là có những NH tầm cỡ khu vực. Và cuộc "đại phẫu" hôm nay, dù đau nhưng để hồi sinh, còn hơn nuông chiều những nhà băng mục ruỗng- lành nhưng sẽ gây nguy cơ đổ vỡ toàn hệ thống.
Theo: Nhóm PV - CAND
