Doanh nghiệp của bạn được hưởng lợi gì từ quyền tác giả /Bản quyền?

DOANH NGHIỆP CỦA BẠN ĐƯỢC HƯỞNG LỢI GÌ TỪ QUYỀN TÁC GIẢ/BẢN QUYỀN?

Doanh nghiệp của bạn có tham gia vào việc sáng tạo. ghi âm, xuất bản, phổ biến, phân phối hoặc bán lẻ các tác phẩm nghệ thuật, âm nhạc hoặc văn học không? Doanh nghiệp của bạn có trang tin điện tử/trang web, tài liệu, phim/video giới thiệu về doanh nghiệp của bạn, hoặc có quảng cáo trên báo chí hoặc TV không? SME của bạn có sử dụng các sản phẩm âm nhạc, tranh ảnh hoặc phần mềm của các doanh nghiệp khác chứa trong các ấn phẩm, tài liệu giới thiệu, các cơ sở dữ liệu, các trang web của họ không? Doanh nghiệp của bạn có quyền sở hữu phần mềm máy tính nào không? Nếu bạn trả lời “có” với một trong các câu hỏi nêu trên, khi đó bạn có thể muốn tìm hiểu nhiều hơn về các vấn đề liên quan đến quyền tác giả. Bạn có thể tìm thấy lời giải thích ngắn gọn về các tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả, các quyền tác giả và quyền liên quan tương ứng.

Khi đã nắm được các thông tin cơ bản về bảo hộ bản quyền tác giả, bạn có thể muốn biết doanh nghiệp của bạn cần làm gì để:

a)    Sử dụng hoặc khai thác hợp pháp các tác phẩm hoặc các thành quả sáng tạo của người khác với sự cho phép của tác giả hoặc của chủ thể quyền với các điều khoản công bằng và hợp lý;

b)    Bảo vệ các tác phẩm hoặc thành quả sáng tạo của bạn và bảo đảm rằng bạn khai thác tôt nhất quyền của bạn và thu được thành quả kinh tế lớn nhất từ việc sử dụng thành quả sáng tạo của bạn.

QUYỀN TÁC GIẢ VÀ QUYỀN LIÊN QUAN

Quyền tác giả là gì?

Quyền tác giả là một thuật ngữ pháp lý mô tả quyền của nhà sáng tạo đối với các tác phẩm văn học, nghệ thuật của họ.

Quyền tác giả bảo hộ những gì ?

Các loại tác phẩm được bảo hộ theo quyền tác giả bao gồm : các tác phẩm văn học như tiểu thuyết, thơ, kịch, tài liệu tham khảo, báo chí và chương trình máy tính; các cơ sở dữ liệu, phim/điện ảnh; các tác phẩm âm nhạc; điệu múa ba lê; các tác phẩm nghệ thuật khác như tranh vẽ/tác phẩm hội họa ; bản vẽ, ảnh chụp và điêu khắc; công trình kiến trúc; và các quảng cáo; bản đồ và các bản vẽ kỹ thuật.

Quyền tác giả bao gồm những quyền gì?

Người sáng tạo ra tác phẩm được bảo hộ quyền tác tá giả và cnhững người thừa kế của họ có các quyền cơ bản. Họ có độc quyền sử dụng hoặc cho phép người khác sử dụng các tác phẩm đó trên cơ sở các điều khoản thỏa thuận. Người tạo ra tác phẩm đó có quyền ngăn cấm hoặc cho phép :

•    Nhân bản ở nhiều thể loại khác nhau như các xuất bản phẩm dạng in hoặc ghi âm ;
•    Sự biểu diễn của công chúng như trong một vở kịch hoặc tác phẩm âm nhạc ;
•    Bản ghi âm của tác phẩm đó, chẳng hạn dưới dạng đĩa CDs, ca-set hoặc  bằng video;
•    Các chương trình phát sóng bằng radio, cáp hoặc vệ tinh ;
•    Việc dịch sang ngôn ngữ khác, hoặc chuyển thể, chẳng hạn như dịch một tiểu thuyết sang kịch bản phim.

Nhiều tác phẩm sáng tạo được bảo hộ theo quyền tác giả cần được phân phối, thông tin rộng rãi và cần sự đầu tư tài chính cho việc phổ biến (chẳng hạn, các xuất bản phẩm, bản ghi âm và phim/điện ảnh);  Vì thế, các nhà sáng tạo thường bán các quyền đối với các tác phẩm của họ cho các cá nhân hoặc công ty đã thương mại hóa tốt nhất các tác phẩm của mình. Các khoản tiền này thường phụ thuộc vào việc sử dụng thực tế các tác phẩm đó, và được đề cập đến với tên gọi là «tiền bản quyền ».

Theo các Hiệp ước liên quan của WIPO, các quyền về kinh tế này có giới hạn về thời gian là 50 năm từ khi tác giả chết. Luật quốc gia có thể thiết lập một thời hạn dài hơn. Thời hạn đó cho phép cả người sáng tạo và người thừa kế của họ được hưởng các lợi ích kinh tế trong một thời hạn hợp lý. Việc bảo hộ quyền tác giả bao gồm cả các quyền tinh thần, trong đó có quyền được đứng tên tác giả của một tác phẩm, và quyền phản đối các thay đổi đối với tác phẩm đó có thể gây tổn hại cho uy tín của tác giả/nhà sáng tạo.

Nhà sáng tạo - hoặc chủ sở hữu quyền tác giả đối với một tác phẩm – có thể thực thi các quyền đó theo các biện pháp hành chính hoặc tòa án, bằng cách thanh tra cơ sở sản xuất để xác định bằng chứng của việc sản xuất hoặc sở hữu các hàng hóa sản xuất bất hợp pháp, vi phạm bản quyền đối với các tác phẩm được bảo hộ. Chủ sở hữu có thể yêu cầu phán quyết/lệnh của tòa án để ngăn chặn các hoạt động đó cũng như yêu cầu bồi thường thiệt hại về tài chính cũng như danh dự.

Các ý tưởng, phương pháp hoặc khái niệm có được bảo hộ theo quyền tác giả không?

Việc bảo hộ quyền tác giả chỉ được áp dụng cho các hình thức thể hiện, và không áp dụng đối với các ý tưởng, các thủ tục, các phương pháp vận hành hoặc các khái niệm toán học. Nguyên tắc này được khẳng định bởi Hiệp định TRIPS của Tổ chức Thương mại Thế giới cũng như các Hiệp ước về quyền tác giả của WIPO.

Các quyền nào liên quan đến quyền tác giả?

Lĩnh vực quyền liên quan đến quyền tác giả đã phát triển rất mạnh trong hơn 50 năm qua.

Các quyền liên quan này được hình thành xung quanh các tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả, và bảo đảm quyền tương tự, thường hạn chế và với thời hạn ngắn hơn, đối với:

•    Các nghệ sỹ biểu diễn (ví dụ diễn viên và nhạc sỹ) trong các buổi biểu diễn của họ ;
•    Các nhà sản xuất bản ghi âm (ví dụ, casets, đĩa CDs) trong hoạt đông ghi âm của họ;
•    Các tổ chức phát sóng trong các chương trình radio và TV

Tại sao phải bảo hộ quyền tác giả ?

Quyền tác giả và quyền liên quan rất quan trọng đối với sự sáng tạo của con người, tạo cho họ nguồn động viên, khích lệ dưới hình thức thừa nhận và mang lại lợi ích kinh tế thỏa đáng. Thông qua hệ thống bảo hộ quyền tác giả, các nhà sáng tạo được đảm bảo rằng các tác phẩm của họ sẽ được phổ biến mà không có mối lo ngại bị sao chép hoặc đánh cắp bất hợp pháp. Điều này cho phép tăng khả năng truy cập và nâng cao sự thưởng thức văn hóa, tri thức và vui chơi, giải trí trên toàn thế giới.

Bằng cách nào bản quyền tác giả và quyền liên quan bắt kịp với sự tiến bộ của công nghệ?

Lĩnh vực quyền tác giả và quyền liên quan đã mở rộng rất nhanh chóng với tiến bộ công nghệ trong vài thập kỷ gần đây, đã  mang lại các cách thức mới về việc phổ biến các sáng tạo đó theo hình thức liên lạc toàn cầu như phát sóng qua vệ tinh và đĩa quang. Phổ biến các tác phẩm thông qua internet là bước phát triển mới nhất đặt ra nhiều câu hỏi liên quan đến quyền tác giả. WIPO tham gia sâu vào cuộc tranh luận đang diễn ra liên quan đến việc xác định các tiêu chuẩn bảo hộ bản quyền trong môi trường số. Tố chức này (WIPO) quản lý Hiệp ước WIPO về quyền tác giả và Hiệp ước WIPO về biểu diễn và bản ghi âm (Hai Hiệp ước này được gọi chung là Hiệp ước internet của WIPO, trong đó thiết lập các chuẩn mực quốc tế nhằm ngăn chặn truy cập và sử dụng bất hợp pháp các tác phẩm sáng tạo trên internet hoặc các mang lưới số khác.

Quyền tác giả được điều chỉnh như thế nào? Bạn có cần phải đăng ký được bảo hộ không?

Quyền tác giả không cần các thủ tục chính thức. Một tác phẩm sáng tạo được coi là được bảo hộ từ khi nó ra đời. Theo công ước Bern, về bảo hộ các tác phẩm văn học, nghệ thuật, các tác phẩm văn học và nghệ thuật được bảo hộ mà không cần các thủ tục đăng ký tại các nước là thành viên của Công ước đó. Vì vậy, WIPO không thiết lập hệ thống đăng ký bản quyền.

Tuy nhiên, nhiều nước có cơ quan bản quyền tác giả và một số luật cho phép đăng ký các tác phẩm nhằm mục đích, chẳng hạn, xác định và phân biệt tên tác phẩm. Tại một số nước khác, việc đăng ký còn có thể là căn cứ ban đầu tại tòa án trong các vụ tranh chấp về bản quyền.

Nhiều chủ sở hữu các tác phẩm sáng tạo không có phương tiện để theo đuổi việc thực thi pháp luật và hành chính đối với quyền tác giả, đặc biệt trong bối cảnh việc sử dụng ngày càng tăng trên phạm vi thế giới các quyền đối với các tác phẩm văn học, âm nhạc và quyền biểu diễn. Điều đó đã dẫn đến việc hình thành các tổ chức hoặc hiệp hội quản lý tập thể đang trở thành một xu hướng phát triển tại nhiều nước. Các hiệp hội này có thể mang lại cho các hội viên các lợi ích về kiên thức chuyên môn về hành chính và pháp luật của tổ chức đó trong việc, chẳng hạn như truy thu, quản lý và phân phối các khoản tiền bản quyền do việc sử dụng quốc tế các tác phẩm của hội viên.

CÁC LỜI KHUYÊN CHO DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ CỦA BẠN VỚI TƯ CÁCH LÀ NGƯỜI SỬ DỤNG QUYỀN TÁC GIẢ

Đối với một số doanh nghiệp, việc sử dụng hoặc khai thác các tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả, các bản ghi âm, phát sóng hoặc biểu diễn có thể là các hoạt đông kinh doanh chính hàng ngày của họ. Đó có thể là các đài phát thanh, các nhà xuất bản, các thư viện, các cửa hàng hoặc các câu lạc bộ ban đêm. Đối với các danh nghiệp khác có thể chỉ đơn giản là một công cụ nhất thời sử dụng cho việc tăng cường việc công bố/xuất bản các ấn phẩm của công ty, các trabng tin điện tử (trang web) và các công cụ marketing khác. Đối với một số daonh nghiệp khác, việc sử dung quyền tác giả chỉ giới hạn ở việc sử dụng phần mềm máy tính Trong tất cả các trường hợp đó, bạn có thể xem xét các vấn đề sau đây:

Liệu tôi có cần giấy phép sử dụng không? Có lẽ điều quan trọng nhất cần biết đối với doanh nghiệp sử dụng hoặc liên đới đến các tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả hoặc quyền liên quan là liệu việc sử dụng đó có cần giấy phép không? Theo thông lệ, bất kỳ việc sử dụng hoặc khai thác các quyền đó vì mục đích thương mại đều phải có giấy phép hoặc sự chuyển nhượng từ chủ sở hữu quyền. Điều này bao gồm từ việc sử dụng một bài hát nổi tếng trong một quảng cáo trên TV, đến việc bán và phân phối các đĩa CD và DVD, và việc sử dụng các phần mềm máy tính cho các máy tính của công ty. Liên quan đến giấy phép sử dụng, bạn cần phải tìm hiểu xem các quyền đó có được quản lý bởi một tổ chức quản lý tập thể hay không hay trực tiếp bởi tác giả hay nhà sản xuất và phải đàm phán một hợp đồng cấp phép sử dụng trước khi bạn sử dụng hoặc khai thác sản phẩm đó. Nên nhớ rằng việc kiện tụng về việc vi phạm quyền tác giả có thể rất đắt và tốn kém và vì thế tốt hơn hết là suy nghĩ về vấn đề này để tránh rắc rối cho bản thân bạn và công ty bạn! Bạn còn có thể sử dụng dịch vụ tư vấn về các điều khoản của hợp đồng cấp quyền sử dụng trước khi bạn ký kết hợp đồng đó. Trong trường hợp đối với các sản phẩm như phần mềm được đóng gói, bạn thường được cấp quyền sử dụng khi bạn mua sản phẩm đó. Các điều khoản và điều kiện của việc cấp phép thường được ghi trên bao bì sản phẩm và bạn có thể trả lại sản phẩm đó nếu bạn không đồng ý với các điều klhoản và điều kiện của việc cấp quyền sử dụng.

Có tồn tại một hiệp hội quản lý tập thể hay không? Các hiệp hội quản lý tập thể sẽ đơn giản hóa một cách đáng kể quá trình xin cấp phép sử dụng cho nhiều tác phẩm khác nhau. Thay vì giao dịch trực tiếp với các nhân tác giả hoặc chủ thể quyền, các hiệp hội quản lý tập thể cung cấp cho người sử dụng một nguồn dịch vụ/gói dịch vụ tập trung qua đó bạn có thể đàm phán về giá cả và các điều khoản/điều kiện sử dụng và việc cấp phép sử dụng được thực hiện một cách thuận lợi và nhanh chóng. Trong những năm vừa qua, việc thiết lập «cửa hàng một điểm dừng», theo đó nhiều hiệp hội quản lý tập thể khác nhau được quy tụ lại với nhau nhờ đó việc cấp phép sử dụng được thực hiện một cách dễ dàng và nahnh chóng, được xem là đặc biệt hữu dụng đối với các ngành thông tin đại chúng mà ở đó cần cấp nhiều giấy phép sử dụng khác nhau. Việc giao dịch với các hiệp hội quản lý tập thể trong mọi trường hợp có thể cho phép bạn tiết kiệm được rất nhiều thời gian và tiền bạc. Bạn có thể liên hệ với cơ quan bản quyền tác giả quốc gia để có được các thông tin về các hiệp hội quản lý tập thể đang hoạt động trong nước.

Bạn có thể tự do sử dụng các tác phẩm được công bố trên internet hay không? Một cảm nhận/quan niệm chung là các tác phẩm đã công bố trên internet là thuộc thông tin đại chúng và vì thế bất cứ ai cũng có thể sử dụng rộng rãi mà không cần xin phép chủ sở hữu quyền. Tất cả các tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả hoặc quyền liên quan, từ các tác phẩm âm nhạc, các sản phẩm thông tin đại chúng, các bài báo, các sản phẩm nghe-nhìn mà thời hạn bảo hộ chúng chưa kết thúc, đều được bảo hộ bất luận các tác phẩm đó có được công bố dưới dạng giấy hoặc các phương tiện khác chẳng hạn như trên internet. Trong từng trường hợp, nói chung bạn nên xin phép chủ sở hữu quyền trước khi sử dụng. Tương tự, bạn cần xin phép nếu doanh nghiệp của bạn tiến hành công bố hoặc đưa lên trang tin điện tử/trang web của công ty bạn các tác phẩm được bảo hộ bản quyền, các bản ghi âm, các chương trình phát sóng hoặc các biểu diễn.

CÁC LỜI KHUYÊN HỮU ÍCH CHO DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ CỦA BẠN VỚI TƯ CÁCH LÀ CHỦ SỞ HỮU QUYỀN TÁC GIẢ

Nếu công ty của bạn tham gia trực tiếp vào ngành với tên gọi là « công nghiệp bản quyền », ví dụ, tạo ra, xuất bản, ghi âm, phân phối hoặc bán các tác phẩm/sản phẩm đang đượng bảo hộ quyền tác giả hoặc quyền liên quan, bạn cần phải đảm bảo chắc chắn rằng bạn biết về các quyền đó của bạn và tiến hành các biện pháp cần thiết để thực hiện, cấp phép sử dụng và thực thi các quyền đó. Nhưng thậm chí bạn không trực tiếp tham gia vào các ngành « công nghiệp bản quyền », doanh nghiệp của bạn cũng có lúc tạo ra các tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả hoặc quyền liên quan. Các ấn phẩm của công ty, các cuốn sách nhỏ giới thiệu về công ty, trang tin điện tử/trang web, các quảng cáo trên TV, báo chí, các đoạn phim video quảng cáo/marketing, tất cả đều có thể được bảo hộ theo luật bản quyền.

Kiểu gì cũng vậy, nếu bạn tin rằng doanh nghiệp của bạn đã tạo ra các tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả hoặc quyền liên quan và bạn muốn các tác phẩm đó sinh lợi tố đa cho công ty bạn, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến tư vấn của cơ quan bản quyền tác giả quốc gia của bạn, hoặc một luật sư về quyền tác giả. Bạn nên hỏi các câu hỏi sau đây để hiểu biết hơn về hệ thống bảo hộ quyền tác giả tại nước bạn:

Có tồn tại cơ quan đăng ký/nộp lưu bản quyền tác giả không? Theo quy tắc chung, việc bảo hộ quyền tác giả được thực hiện một cách tự động và không phụ thuộc vào việc đăng ký. Tuy nhiên, tại một số nước tồn tại hệ thống đăng ký/nộp lưu quyền tác giả và việc đăng ký sẽ là một lựa chọn thông minh/đúng đắn vì việc đăng ký đó có thể sẽ giúp bạn một cách đáng kể trong trường hợp có tranh chấp về chủ sở hữu quyền đối với tác phẩm đó.

Ai sở hữu các quyền đó? Chủ sở hữu quyền tác giả đối với một tác phẩm thường là người ban đầu sáng tạo ra hoặc tác giả của tác phẩm đó. Tuy nhiên, có một số ngoại lệ đối quy tắc này. Tại một số nước, chẳng hạn các quyền về kinh tế đối với tác phẩm được bảo hộ theo bản quyền thường thuộc về chủ doanh nghiệp hoặc nhà sản xuất, trong khi đó tại một số nước khác các quyền này được chuyển nhượng hoặc chuyển giao cho chủ doanh nghiệp/nhà sản xuất. Vì thế một lời khuyên tốt nhất là hãy tìm kiếm các quy định cụ thể đó tại nước của bạn.

Các quyền của tôi là gì? Các độc quyền tảo cho tác giả và chủ thể quyền theo luật bản quyền quốc gia rất khác nhau giữa nước này với nước khác. Tuy nhiên, các độc quyền này thường bao gồm, ví dụ, quyền nhân bản (quyền làm thành nhiều bản), quyền biểu diễn công chúng, quyền phát sóng, và quyền sửa chữa/phỏng theo. Ngày càng nhièu nước cũng còn quy định các quyền khác của chủ thể quyền như quyền liên quan đến việc phân phối các tác phẩm của họ trên internet cũng như quyền bảo vệ chống lại việc né tránh việc bảo vệ bằng các biện pháp công nghệ. Vì vậy, nên tìm hiểu xem những quyền nào được quy định trong luật bản quyền quốc gia để doanh nghiệp của bạn có thể hưởng lợi tối đa từ việc bảo hộ quyền tác giả vàq uyền liên quan. Để tạo thuận lợi cho thương mại hợp pháp các tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả, bạn cũng cần ghi nhớ rằng các quyền kinh tế dành cho tác giả chỉ có hiệu lực trong thời hạn, theo các hiệp ước của WIPO, 50 năm sau khi tác giả qua đời. Một thời hạn dài hơn có thể quy định ở cấp độ quốc gia.Các tổ chức quản lý tập thể thường có thể cung cấp các thông tin thích hợp về vấn đề này. Cũng nên nhớ rằng việc bảo hộ quyền tác giả thường bao gồm cả quyền tinh thần/quyền nhân thân tức là quyền được đứng tên tác giả của một tác phẩm và quyền phản đối các thay đổi trong tác phẩm làm tổn hại đến uy tín của tác giả/người sáng tạo.

CÁC GỢI Ý HỮU ÍCH KHÁC DÀNH CHO SME CỦA BẠN KHI LÀ CHỦ SỞ HỮU QUYỀN TÁC GIẢ

Bằng cách nào tôi có thể đạt được sự bảo hộ quốc tế đối với các tác phẩm của tôi? Nếu nước mà bạn là công dân hoặc cư dân đã phê chuẩn các công ước quốc tế trong lĩnh vực quyền tác giả và quyền liên quan do WIPO quản lý, ví dụ Công ước Berne, hoặc là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới và đã thực thi các nghĩa vụ quy định trong Hiệp định TRIPS hoặc nếu bạn công bố lần đầu tác phẩm của bạn hoặc đồng thời ít nhất tại một trong các nước nói trên, tác phẩm được bảo hộ bản quyền của bạn sẽ được tự động bảo hộ tại nhiều nước. Nếu không phải như vậy, vẫn có thể có các hiệp định bảo hộ lẫn nhau giữa nước của bạn và các nước khác, trong đó cũng quy định các quyền tương tự.

Tôi có thể cấp phép sử dụng các tác phẩm của tôi bằng cách nào? Nếu bạn muốn cấp phép sử dụng cho người sr dụng, chẳng hạn như các tổ chức phát sóng, các nhà xuất bản, hoặc thậm chí các cớ ở giải trí dưới mọi loại hình, từ các quán ba đến các hộp đêm/câu lạc bộ ban đêm, thì việc tham gia một hiệp hội quản lý tập thể là một lựa chọn đúng đắn. Các tổ chức quản lý tập thể thay mặt nhà sáng tạo/tác giả theo dõi việc sử dụng các tác tác phẩm được bảo hộ bản quyền và chịu trách nhiệm đàm phán việc cấp phép sử dụng và thu tiền bản quyền/thù lao. Điều này rất phổ biến trong lĩnh vực âm nhạc, văn học khi rất nhiều người sử dụng cùng một tác phẩm và vì thế rất khó khăn cho cả chủ thể quyền và người sử dụng trong việc thực hiên các thủ tục cấp phép sử dụng cho từng trường hợp và theo dõi việc sử dụng đó. Khi không có các hiệp hội quản lý tập thể, hợp đồng cấp quyền sử dụng cần được tiến hành đàm phán trực tiếp với các nhân người sử dụng/người nhận quyền sử dụng. Trong trường hợp này tham khảo ý kiến chuyên gia có thể hữu ích để có được các điều khoản có lợi trong hợp đồng cấp quyền sử dụng.

Tôi nên thực thi các quyền của tôi bằng cách nào? Người sáng tạo ra tác phẩm/tác giả có quyền cho phép hoặc cấm người khác sử dụng tác phẩm của mình. Khi phát hiện việc sử dụng trái phép tác phẩm của mình, bạn có thể thực thi các quyền của bạn bằng các biện pháp hành chính hoặc khởi kiện ra tòa. Tại nhiều nước, còn có các biện pháp với tên gọi «biện pháp biên giới». Bạn nên liên hệ với tổ chức đại diện sởt hữu trsi tuệ hoặc một luật sư, Cơ quan Bản quyền tác giả, các cơ quan hải quan để hỏi ý kiến chuyên gia mỗi khi bạn phát hiện các tác phẩm của bạn bị xâm phạm (tham khảo thêm phần «Doanh nghiệp của bạn nên làm gì đẻ giải quyết các tranh chấp liên quan đến sở hữu trí tuệ? »). Một số tác phẩm như các sản phẩm phần mềm máy tính, các bản ghi âm, và các tác phẩm nghe nhìn có thể bao gồm các biện pháp công nghệ để bảo vệ (ví dụ, mã hóa (encryptions), các hệ thống truy cập có điều kiện) để chống việc sử dụng bất hợp pháp/không phép. Các hệ thống này là phương tiện để chủ thể quyền chỉ giới hạn quyền tiếp cận/sử dụng các tác phẩm của họ đối với các khách hàng chấp thuận các điều kiện sử dụng và sẵn sàng trả tiền bản quyền cho việc sử dụng đó.