Sau nhiều năm đàm phán với sự tham gia của nhiều quốc gia, hiệp ước buôn bán vũ khí quốc tế của Liên Hiệp Quốc (UNATT) chính thức có hiệu lực vào hôm nay 24-12.  

 

Hãng tin AFP dẫn lời Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc (LHQ) Ban Ki Moon kêu gọi các quốc gia trên thế giới, “đặc biệt là các nước sản xuất vũ khí và nhập khẩu vũ khí lớn” tham gia UNATT.

 

Tính đến nay, tổng cộng 130 quốc gia ký kết hiệp ước và 60 nước trong số này đã phê chuẩn, kể cả Israel.

 

Tổ chức Ân xá Thế giới thông tin khoảng 500.000 người thiệt mạng mỗi năm và hàng triệu người bị thương, bị cưỡng hiếp hoặc buộc phải sống lưu vong bởi thiếu các quy định về buôn bán vũ khí.

 

Mỹ là quốc gia sản xuất và xuất khẩu vũ khí lớn nhất trên thế giới. Tuy đã ký kết UNATT nhưng nước này vẫn chưa phê chuẩn hiệp ước này. Trong khi đó Trung Quốc và Nga bỏ phiếu trắng tại cuộc họp thông qua UNATT.

 

Những quốc gia xuất khẩu vũ khí chính khác như Pháp, Anh và Đức đã phê chuẩn các điều khoản của hiệp ước cũng như cam kết tuân thủ nghiêm ngặt hiệp ước nhằm cắt đứt nguồn cung cấp vũ khí cho các quốc gia vi phạm nhân quyền trên toàn thế giới.

 

Trong khi đó cao ủy LHQ Zeid Ra’ad Al Hussein cho rằng UNATT đưa ra một khuôn khổ “nhằm chấm dứt dòng chảy của các loại vũ khí có thể sử dụng cho mục đich phạm tội và vi phạm nhân quyền nghiêm trọng”.

 

UNATT yêu cầu các quốc gia thiết lập cơ chế kiểm soát cấp nhà nước đối với hoạt động xuất khẩu vũ khí. Các quốc gia phải có trách nhiệm đảm bảo các thương vụ mua bán và chuyển nhượng vũ khí không vi phạm lệnh cấm vận quốc tế, không được sử dụng để diệt chủng, thực hiện các tội ác chiến tranh hoặc rơi vào tay các tổ chức tội phạm hoặc khủng bố.

 

UNATT áp dụng cho tất cả các loại vũ khí từ xe tăng đến máy bay chiến đấu, tên lửa và các vũ khí hạng nhẹ.

 

“Nếu được thực hiện một cách nghiêm chỉnh, hiệp ước này có khả năng cứu sống nhiều người và cung cấp nhiều sự bảo vệ cần thiết cho những thường dân dễ bị tổn thương trên toàn thế giới” - giám đốc Liên minh kiểm soát vũ khí của các tổ chức phi chính phủ Anna Macdonald nhận định.

-------------------------

Nga và 4 nước cựu thành viên Liên Xô cũ vừa hoàn tất thủ tục cho sự chính thức ra đời của Liên minh Kinh tế Á-Âu ngày 1/1/2015. Liên minh kinh tế mới được kỳ vọng thúc đẩy hội nhập, nhưng lại sớm bộc lộ những dấu hiệu rạn nứt đầu tiên khi lãnh đạo Belarus chỉ trích Nga.

 

Liên minh Kinh tế Á-Âu, bao gồm Nga, Belarus, Kazakhstan, Armenia và Kyrgyzstan, sẽ đẩy tự do thương mại, phối hợp hệ thống tài chính các nước thành viên, điều tiết chính sách về công nghiệp và nông nghiệp cùng mạng lưới giao thông và thị trường lao động. Tổng thống Nga Vladimir Putin nói rằng, liên minh mới sẽ có sản lượng kinh tế gộp là 4.500 tỷ USD và gắn kết 170 triệu người dân với nhau.

 

“Hội nhập Á-Âu dựa trên lợi ích chung và tính đến các lợi ích chung”, ông Putin nói sau cuộc họp hôm 23/12. Tuy nhiên, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko ngay sau đó chỉ trích Mátxcơva có các bước đi nhằm hạn chế xuất khẩu của Belarus sang Nga, AP đưa tin. Nằm kẹp giữa Nga và hai thành viên Liên minh châu Âu (EU) là Ba Lan và Lithuania, Belarus hưởng lợi nhiều khi Nga cấm nhập khẩu thực phẩm từ EU nhờ việc nhập thực phẩm từ EU rồi bán lại sang Nga.

 

Chính quyền Nga đáp trả bằng cách dừng nhập khẩu sữa và thịt của chính Belarus với lý do an toàn vệ sinh thực phẩm và cấm thực phẩm của Belarus quá cảnh sang Kazakhstan vì lo ngại lượng hàng hóa này có thể được tiêu thụ trên thị trường Nga.

 

“Chúng tôi bị cấm quá cảnh hàng hóa, điều này vi phạm mọi quy tắc quốc tế. Việc này được thực hiện một chiều và không có tham vấn”, ông Lukashenko nói.

 

Trước đây, Nga tìm cách khuyến khích Ukraine tham gia liên minh, nhưng việc vị tổng thống ủng hộ Nga bị hạ bệ hồi tháng 2 và hàng loạt biến động ở Ukraine khiến kế hoạch của Nga không thành. 

 

Hai phe Ukraine đối thoại giải quyết khủng hoảng

 

Trong khi đó, đại diện phe ly khai và chính phủ Ukraine chuẩn bị cho một cuộc đàm phán căng thẳng, nhằm chấm dứt các hoạt động quân sự đã khiến quốc gia từng thuộc Liên Xô này bị tàn phá và khiến quan hệ Đông - Tây căng thẳng. Vòng đàm phán sơ bộ thành công tại thủ đô Minsk của Belarus có thể mở đường cho vòng thứ hai vào thứ Sáu tới để ký thỏa thuận cuối cùng. Tuy nhiên, tầm nhìn tương phản mạnh mẽ về vị trí của Nga trong châu Âu và hệ thống chính quyền Kiev không thống nhất có thể sẽ ngăn sự xuất hiện của giải pháp cuối cùng cho cuộc khủng hoảng kéo dài suốt 8 tháng qua.

 

Các thủ lĩnh ly khai ở hai tỉnh Lugansk và Donetsk đã tuyên bố thành lập nước cộng hòa riêng và kiên quyết đòi Ukraine trở thành liên bang lỏng lẻo để họ có thể tự quyết định các vấn đề của mình. Ukraine vẫn duy trì hệ thống quyền lực tập trung chặt chẽ từ khi độc lập, nhưng nay cân nhắc nới lỏng kiểm soát đối với các khu vực của đất nước, nhằm tránh khiến người dân bất bình trước sự thịnh vượng mà Kiev được hưởng.

 

Cuộc gặp giữa hai bên dự kiến diễn ra tại Minsk với sự tham dự của các nhà trung gian Nga và Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE). Vấn đề cấp bách nhất đối với phe nổi dậy là phải bảo đảm Kiev khôi phục các khoản chi trả xã hội bị ngừng từ tháng 11 vì lo ngại các khoản này bị sử dụng để tài trợ cho hoạt động nổi dậy. Ông Mikhail Zurabov, Đại sứ Nga tại Kiev và cũng là đại diện của Nga tại cuộc họp, nói rằng, vấn đề kinh tế sẽ là một trong bốn nội dung chính được thảo luận.

 

Nhưng theo đại diện OSCE Heidi Tagliavini, các bên sẽ tập trung thảo luận vấn đề chuyển hàng viện trợ nhân đạo, tránh nói đến thanh toán các khoản xã hội. Ông Tagliavini cũng khẳng định, vấn đề rút quân và trao đổi tù nhân sẽ được bàn tới. Trước khi đến Minsk, phe đối lập tỏ ra bi quan về kết quả của cuộc đàm phán. “Cho đến nay, tôi không thấy cơ sở gì để tin chúng tôi có thể đạt được bất kỳ đồng thuận nào”, Reuters dẫn lời lãnh đạo đối lập ở Lugansk, ông Igor Plotnitsky.

 

Căng thẳng giữa hai bên lại tăng thêm trước quyết định của Quốc hội Ukraine hôm 23/12 nhằm đưa Ukraine ra khỏi thế trung lập mà nước này theo đuổi từ năm 2010. Quyết định này phù hợp với tuyên bố của ông Poroshenko rằng sẽ đưa Ukraine vào sự bảo vệ quân sự của phương Tây để tránh đe dọa từ Nga, bằng cách gia nhập NATO. Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev cảnh báo, việc Ukraine xin gia nhập NATO “có thể biến Ukraine trở thành đối thủ quân sự tiềm năng của Nga”.

-------------------------

Trao đổi với BBC ngày 24-12 sau chuyến thăm Sierra Leone, Piot cho rằng dịch bệnh sẽ lên đỉnh điểm ở quốc gia này trong vài tuần tới, sau khi đã chạm đỉnh ở nước láng giềng Liberia. 

 

Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO), đến nay dịch Ebola đã khiến hơn 19.300 người nhiễm bệnh, trong đó hơn 7.300 người tử vong, phần lớn ở Sierra Leone, Liberia và Guinea.

 

"Dịch Ebola vẫn còn rất nhiều ở đó (tức Sierra Leone). Người dân vẫn chết, và các ca nhiễm mới vẫn được phát hiện", ông nói. Ông cũng nhận định dịch bệnh tại đây sẽ còn kéo dài và phức tạp. 

 

"Chúng ta cần phải chuẩn bị sẵn sàng cho một nỗ lực lâu dài, có lẽ là đến cuối năm 2015", ông nói.

 

Piot cũng nói ông thấy được khích lệ trước những tiến bộ trong cuộc chiến chống Ebola và tính hứa hẹn của các liệu pháp mới điều trị Ebola.

 

Tuy nhiên ông cảnh báo việc phát triển vắcxin ngừa Ebola sẽ mất nhiều thời gian và phức tạp hơn, nhưng vẫn phải thực hiện "để khi có đợt dịch khác hoặc giả khi dịch bệnh này kéo dài, chúng ta cũng đã có sẵn vắcxin".

 

Giáo sư Piot là một trong những nhà khoa học phát hiện ra Ebola vào năm 1976, hiện là Giám đốc Trường y học nhiệt đới và vệ sinh London (Anh).

-------------------------

Giới chuyên gia chính trị Trung Quốc hôm 23-12 nhận định số phận của ông Lệnh Kế Hoạch sẽ như cựu bí thư thành ủy Trùng Khánh Bạc Hi Lai.

 

Lệnh Kế Hoạch 58 tuổi, nguyên phó chủ tịch Hội nghị chính trị hiệp thương nhân dân Trung Quốc (CPPCC), cũng là một trong những “con hổ lớn” bị điều tra tham nhũng trong chính trường Trung Quốc thời gian gần đây.

 

Giới chuyên gia Trung Quốc cho rằng chiến dịch chống tham nhũng của ông Tập Cận Bình đang còn nhắm đến nhiều “con hổ lớn” khác.

 

Trong tuyên bố ngắn gọn hai ngày trước đăng trên Tân Hoa xã, Ủy ban thanh tra kỷ luật Đảng cộng sản Trung Quốc cho rằng Lệnh Kế Hoạch bị điều tra vì “nghi ngờ vi phạm kỷ luật nghiêm trọng”.

 

Tuy nhiên, giáo sư trường Đại học Nhân dân Trung Quốc Trương Minh nhấn mạnh Lệnh Kế Hoạch không đơn thuần chỉ đối mặt với tội vi phạm kỷ luật. Cựu phó chủ tịch CPPCC có thể sẽ đối mặt với phiên tòa gần giống Bạc Hi Lai, người đã bị khai trừ khỏi Đảng vào năm 2012 và bị tuyên án chung thân với tội danh nhận hối lộ, tham nhũng và lạm dụng quyền lực.

 

Tuy nhiên, giáo sư viện khoa học chính trị Quảng Châu Bành Bằng cho biết rất khó xác định ai sẽ là “con hổ lớn” bị điều tra tham nhũng tiếp theo nhưng chắc chắn không thể là một người có vị trí cấp cao.

 

Giáo sư Bành lý giải, sau Bạc Hi Lai, hàng loạt quan chức cấp trung ương bị điều tra tham nhũng như Cựu phó chủ tịch quân ủy Trung ương Trung Quốc Từ Tài Hậu, cựu Ủy viên thường trực Bộ chính trị Trung Quốc Chu Vĩnh Khang và nay là đến cựu phó chủ tịch CPPCC Lệnh Kế Hoạch, người từng đảm trách chức vụ chánh văn phòng thanh tra Đảng của Trung Quốc và là trợ lý của cựu chủ tịch Hồ Cẩm Đào năm 2012.

 

"Những bê bối này đang gây quá nhiều ảnh hưởng tiêu cực trong xã hội Trung Quốc” - báo South China Morning Post dẫn lời giáo sư Bành nói.

-------------------------