Liên quan đến vụ án oan ông Nguyễn Thanh Chấn (huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) bị kết án tù chung thân về tội giết người, đến nay đã có tất cả 3 cán bộ cấp cao của cơ quan điều tra, công tố, xét xử bị khởi tố về tội làm sai lệch hồ sơ vụ án và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.

Ngày 1-10, Cục Điều tra VKSND Tối cao đã tống đạt quyết định khởi tố bị can đối với ông Phạm Tuấn Chiêm, (sinh năm 1949, ở cụm Yên Mác, xã Đình Xuyên, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội), nguyên thẩm phán TANDTC, chủ tọa phiên tòa, người đã tuyên bản án oan vào ngày 27-7-2004 đối với ông Chấn. Đây được cho là điều chưa từng xảy ra trong nền tố tụng nước nhà, sẽ có tác động rất lớn đến tiến trình cải cách tư pháp của Việt Nam.

Ông Phạm Tuấn Chiêm bị khởi tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” quy định tại Điều 285 Bộ luật hình sự, với mức phạt cao nhất là 12 năm tù.

Theo kết quả điều tra, ông Chiêm đã không kiểm tra đánh giá chứng cứ trong quá trình điều tra nên không phát hiện sai sót về tố tụng hình sự. Trong quá trình xét xử phúc thẩm, thẩm phán Phạm Tuấn Chiêm đã sử dụng chứng cứ duy nhất là lời khai nhận tội của ông Chấn tại CQĐT và sử dụng biên bản xác định kích thước bàn chân ông Chấn nhận định là “gần đúng với dấu vết bàn chân thu thập được tại hiện trường” làm chứng cứ buộc tội ông Chấn đã phạm tội giết người. Việc làm của thẩm phán Phạm Tuấn Chiêm đã vi phạm một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của thẩm phán, chủ tọa phiên tòa trong đánh giá chứng cứ dẫn đến việc tuyên bản án oan sai.

Trước đó, ngày 9/5, Cơ quan điều tra Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cũng đã tống đạt Quyết định khởi tố bị can, thực hiện lệnh bắt tạm giam đối với ông Đặng Thế Vinh (Trưởng phòng 10, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Giang) và ông Trần Nhật Luật (Thượng tá, Phó Trưởng Công an huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) để làm rõ những hành vi sai phạm của hai cán bộ này trong quá trình điều tra, xử lý vụ án của ông Nguyễn Thanh Chấn cách đây hơn 10 năm. 

Cả hai bị can trên cùng bị khởi tố về hành vi cố tình "làm sai lệch hồ sơ vụ án” theo Điều 300 Bộ Luật hình sự với khung hình phạt cao nhất lên tới 15 năm tù giam.

Việc điều tra, truy tố, xét xử với các cựu điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán đã bị khởi tố nêu trên sẽ được thực hiện theo đúng quy trình tố tụng hình sự.

Hiện ông Chấn đang làm việc với Tòa Phúc thẩm TANDTC về vấn đề bồi thường án oan sai. Hung thủ đích thực cũng đã được đưa ra xét xử tại TAND tỉnh Bắc Giang vào ngày 29/9 vừa qua nhưng phiên tòa đã tạm hoãn do đại diện gia đình bị hại có đơn xin vắng mặt.

Việc khởi tố thẩm phán không những là hồi chuông cảnh tỉnh đối với các thẩm phán khi ngồi tòa, đây còn là một động thái tích cực sẽ trực tiếp làm giảm và mất hẳn sự bức cung, nhục hình trong hoạt động điều tra, đúng như bạn đọc Lưu Quang Đạo gửi comment nhận định “Xử lý cơ quan ra bản án - tức là HĐXX và Tòa án - là biện pháp nhanh nhất để chấn chỉnh toàn bộ hệ thống tiến hành tố tụng. HĐXX nghiêm minh, công chính thì VKS phải nghiêm minh theo, và VKS nghiêm minh thì cơ quan điều tra cũng phải như thế. Các hiện tượng bức cung, nhục hình, ra kết luận điều tra, cáo trạng, bản án oan sai sẽ tự động biến mất” .