Giá trị đồng euro hôm qua rơi xuống mức thấp kỷ lục trong 9 năm qua, trước nguy cơ Hy Lạp có thể ra khỏi khu vực đồng euro (eurozone) và Ngân hàng Trung ương châu Âu phải bơm thêm tiền.

 

Giá trị đồng euro mất 1,2% so với đồng USD, xuống 1 euro “ăn” 1,1864 USD, mức thấp nhất kể từ tháng 3/2006. Sự sụt giảm này xảy ra sau khi Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Mario Draghi đưa ra dấu hiệu có thể sớm nới lỏng định lượng tiền tệ để đối phó nguy cơ giảm phát. Dù ECB đã giảm lãi suất xuống mức thấp kỷ lục, đồng thời mua một lượng trái phiếu do các công ty tư nhân phát hành, nhưng một chương trình nới lỏng định lượng toàn diện vẫn chưa được triển khai. Mục đích của chính sách nới lỏng định lượng là nhằm bơm thêm tiền vào hệ thống ngân hàng, kích thích nền kinh tế và đẩy giá cả lên cao.

 

Trong khi đó, báo Đức Der Spiegel đưa tin, chính phủ của Thủ tướng Angela Merkel tin rằng, việc Hy Lạp ra khỏi eurozone sẽ làm gia tăng sức ép lên hệ thống tiền tệ chung, nhưng khu vực này có thể xử lý vấn đề. Chính phủ Đức cũng bác bỏ báo cáo cho rằng họ tin Hy Lạp sẽ tiếp tục thực hiện những điều khoản cứu trợ tài chính mà Liên minh châu Âu (EU), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF)… đặt ra. Phát ngôn viên Georg Streiter của Thủ tướng Merkel từ chối bình luận về thông tin chính phủ Đức tin rằng, eurozone đủ mạnh để đối phó khả năng Hy Lạp ra khỏi khối mà không gây ra một cuộc khủng hoảng. Ông Streiter nói rằng, Hy Lạp đã hoàn thành các nghĩa vụ trước đây, và chính phủ Đức “giả định họ sẽ tiếp tục hoàn thành các nghĩa vụ hợp đồng với bộ ba ECB, IMF và Ủy ban châu Âu”, trong bối cảnh chính phủ Hy Lạp sắp thay đổi sau cuộc bầu cử ngày 25/1.

 

Tháng trước, các bộ trưởng eurozone đồng ý cho Athens thêm 2 tháng theo chương trình cho vay hiện nay, trong bối cảnh hệ thống tài chính của Hy Lạp vẫn còn nhiều vấn đề đáng lo ngại mà thời hạn trả nợ đã kết thúc vào cuối tháng 12/2014.

 

 

Theo giới quan sát, có một nỗi sợ hãi đang lớn dần ở châu Âu, đặc biệt là eurozone. Đó là cuộc bầu cử ở Hy Lạp sắp tới có thể dẫn đến một sự chuyển biến mạnh mẽ trong thái độ của chính phủ đối với các nhà cho vay. Đảng cánh tả Syriza, phe đang dẫn đầu trong các cuộc thăm dò dư luận, đã hứa sẽ vứt bỏ thỏa thuận của chính phủ hiện tại với bộ ba ECB, IMF và Ủy ban châu Âu, nếu họ giành được quyền kiểm soát chính phủ sau bầu cử. Bộ ba ECB, IMF và Ủy ban châu Âu đang giám sát gói cứu trợ 240 tỷ euro dành cho Hy Lạp được triển khai từ năm 2010.

 

Nền kinh tế Hy Lạp vẫn nhỏ hơn 25% so với năm 2008, trong khi đang mang khối nợ lớn nhất trong eurozone, còn tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức 25,6%. Theo Tổ chức Lao động Quốc tế, ngay cả khi kinh tế Hy Lạp tiếp tục tăng trưởng với mức khiêm tốn là 2%/năm hiện nay, họ vẫn phải mất 13 năm mới trở về đỉnh cao trước khi khủng hoảng. Chính phủ Đức khẳng định rằng, Hy Lạp phải tiếp tục lộ trình khắc khổ và không quay đầu lại. Họ không muốn mở cánh cửa cho những nước khó khăn khác thay đổi những nỗ lực cải cách của họ.

 

Tổng thống Pháp Francois Hollande nói rằng, việc ở lại hay ra khỏi eurozone “tùy thuộc vào Hy Lạp”. “Châu Âu không thể tiếp tục được xác định bởi chính sách thắt lưng buộc bụng”, ông Hollande nói, ngụ ý eurozone cần tập trung hơn vào tăng trưởng thay vì cắt giảm thâm hụt ngân sách.

Các nhà phân tích cho rằng, đồng euro có thể tiếp tục mất giá trong vài tuần tới.

-------------------------

Những tháng gần đây, giá dầu thế giới lao dốc không phanh. Sự suy giảm này khiến cho những nước có ngân sách phụ thuộc vào dầu mỏ lao đao, thậm chí có nguy cơ phá sản.

Giá dầu giảm sâu một phần có sự tác động không nhỏ từ công nghệ khai thác dầu mới của Mỹ. Cuộc chiến dầu mỏ trên thế giới trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết giữa một bên là các ông hoàng Trung Đông và một bên là trùm khai thác dầu đá phiến Mỹ.

 

 

Ngành thăm dò và khai thác dầu khí đã thay đổi. Các doanh nghiệp phải thích ứng và một vài doanh nghiệp sẽ phá sản, nhưng cuối cùng thị trường cũng như kinh tế thế giới sẽ khỏe mạnh hơn. Fracking - kỹ thuật trong đó nước, cát và hóa chất được bơm vào các cấu trúc đá phiến để ép ra dầu - là công nghệ còn non trẻ và sẽ được cải thiện để tăng năng suất. Nguồn dầu trong đá phiến trước đó được coi là không tồn tại.

 

 

Hãng nghiên cứu IHS nhận định, chi phí của một dự án khai thác dầu từ đá phiến đã giảm từ 70USD/thùng xuống chỉ còn 57USD/thùng. Các kỹ sư đã học được cách khoan giếng nhanh hơn và khai thác được nhiều dầu hơn.

Những công ty có thể thích ứng tốt với đà tụt dốc của giá dầu hiện nay, sẽ có rất nhiều giếng dầu để khai thác. Hoạt động này chỉ mới bắt đầu ở vùng Niobrara của Colorado và vùng Mississippian Lime dọc biên giới bang Oklahoma và Kansas.

 

Dầu đá phiến không chỉ có mặt ở Mỹ mà còn ở nhiều nơi khác trên toàn thế giới, từ Trung Quốc cho tới Cộng hòa Séc. Quan trọng hơn cả, đầu tư vào dầu đá phiến có nhiều ưu điểm về vốn đầu tư. Những mỏ dầu khổng lồ truyền thống chưa được khai thác thường nằm ở những vùng con người khó tiếp cận, dưới đáy đại dương hay ở nơi có khí hậu khắc nghiệt như Bắc Cực.

 

Tập đoàn Exxon Mobil của Mỹ và Rosneft của Nga đã mất 2 tháng và 700 triệu USD chỉ để khoan một giếng dầu ở biển Kara (phía bắc Siberia). Mặc dù họ đã tìm ra dầu nhưng phát triển mỏ này sẽ phải mất nhiều năm và tiêu tốn hàng tỉ USD. Ngược lại, các giếng dầu đá phiến có thể được khoan trong một tuần và chỉ tốn 1,5 triệu USD.

 

Các công ty khai thác cũng biết chính xác địa điểm có dầu. Câu hỏi duy nhất là họ cần khoan bao nhiêu giếng. Thậm chí hoạt động thăm dò và khai thác được ví von với ngành đồ uống: bất cứ khi nào thế giới "khát" dầu, bạn chỉ cần "mở nắp chai".

 

Suốt 4 năm qua, khi mà giá dầu xoay quanh mốc 100USD/thùng, các công ty bắt đầu khai thác dầu mỏ từ đá phiến. Kể từ năm 2010, khoảng 20.000 giếng mới đã được hoàn thành - con số cao gấp 10 lần so với của  Arập Xêút.

 

 

Sản lượng dầu của Mỹ tăng thêm 1/3, lên gần 9 triệu thùng/ngày và chỉ kém  Arập Xêút 1 triệu thùng. Cuộc cạnh tranh giữa những người thợ khai thác dầu từ đá phiến (shalemen) và các ông hoàng Trung Đông (sheikhs) đã đẩy thế giới từ trạng thái thiếu dầu sang thừa dầu.

 

Có thể so sánh tác động của giá dầu giảm đối với tăng trưởng kinh tế thế giới giống như một liều adrenalin. Giá giảm 40USD/ thùng đã chuyển số tiền 1.300 tỉ USD từ nhà sản xuất sang người tiêu dùng. Năm 2013 một người sở hữu xe ôtô ở Mỹ phải trả 3.000USD cho các trạm xăng. Năm nay, anh ta sẽ tiết kiệm được khoảng 800USD - tương đương với việc lương tăng 2%.

 

Các nước nhập khẩu nhiều dầu như Eurozone, Ấn Độ, Nhật Bản và Thổ Nhĩ Kỳ đều đang hưởng lợi từ xu hướng giảm của giá dầu. Vì tiền sẽ được chi tiêu thay vì tiết kiệm như trước, GDP toàn cầu sẽ tăng lên. Giá dầu giảm cũng khiến chỉ số giá tiêu dùng (vốn đã ở mức thấp) giảm, vì thế khuyến khích các ngân hàng trung ương tiến đến nới lỏng chính sách tiền tệ mạnh mẽ hơn.

 

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ cũng sẽ chưa vội nâng lãi suất trong khi ECB (Ngân hàng Trung ương châu Âu) hành động quyết liệt hơn trong cuộc chiến chống giảm phát. Tất nhiên, cũng có những kẻ "thua cuộc", đặc biệt là các nước sản xuất dầu có ngân sách phụ thuộc vào giá dầu. Đồng rúp của Nga đã lập đáy mới khiến kinh tế Nga gặp nhiều khó khăn. Nigeria buộc phải nâng lãi suất và phá giá đồng naira. Venezuela tiến gần hơn đến bờ vực phá sản.

 

Đà giảm của giá dầu cũng khiến thị trường tài chính toàn cầu "đứng ngồi không yên". Tuy nhiên, cuối cùng thì chúng ta vẫn không thể chối cãi sự thực rằng, tổng thể thì giá dầu có tác động tích cực đối với kinh tế toàn cầu.

 

Dẫu vậy, tác động tích cực đến đâu sẽ phụ thuộc vào việc giá dầu hạ thấp trong bao lâu nữa. Và, đó chính là chủ đề của cuộc chiến dai dẳng giữa Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và các nhà khai thác dầu từ khí đá phiến của Mỹ. Một vài thành viên của OPEC muốn cắt giảm sản lượng với hy vọng có thể kéo giá lên.

 

Tuy nhiên, một số nước, đặc biệt là  Arập Xêút, dường như vẫn nhớ như in bài học của những năm 70 thế kỷ XX, khi giá dầu tăng mạnh khiến người ta đổ xô đầu tư vào dầu và dẫn đến tình trạng dư thừa nguồn cung trong suốt chục năm sau đó.  Arập Xêút sau đó quyết định dùng một chiêu bài khác: cứ để giá dầu giảm và bên nào sản xuất dầu với chi phí quá cao sẽ phá sản. Sau đó nguồn cung được điều chỉnh và giá sẽ tự nhiên tăng lên.

 

 

Có nhiều dấu hiệu cho thấy, vai trò của nước Mỹ về giá dầu ngày càng lớn. Cổ phiếu của các công ty tập trung vào khai thác dầu từ đá phiến đã giảm điểm, thậm chí nhiều công ty ngập trong nợ. Trước khi dầu giảm giá, hầu hết các công ty khai thác đã đầu tư vào những giếng dầu mới. Giờ đây, với doanh thu lao dốc, họ sẽ gặp nhiều khó khăn. Kể cả khi một số công ty khai thác dầu từ đá phiến có thể sống sót, thị trường khiến họ phải cắt giảm chi phí để phù hợp với số tiền thu được từ bán dầu. Vì sản lượng của những giếng dầu này có thể giảm 60 - 70% trong năm đầu tiên khai thác, giảm đầu tư sẽ khiến sản lượng giảm.

 

Đợt điều chỉnh giá dầu  này sẽ gây ra nhiều thiệt hại, tuy nhiên, nó lại tốt cho ngành này trong dài hạn. Rõ ràng ngành dầu đã thay đổi song thị trường vẫn bị tác động bởi những yếu tố chính trị: chiến tranh ở Trung Đông, cuộc khủng hoảng chính trị tại Ukraina hay động thái của Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể khiến giá dầu tăng lên. Tuy nhiên, nếu không có những sự kiện này, giá dầu sẽ ít bị tác động bởi các cú sốc hoặc ít bị bóp méo hơn so với trước.

Cho dù sản lượng tăng thêm 3 triệu thùng/ngày của Mỹ chỉ là một phần quá nhỏ bé so với con số 90 triệu thùng mà thế giới tiêu thụ, song cuộc cách mạng khai thác dầu đá phiến ở Mỹ thực sự là một đối thủ đáng gờm đối với các nước xuất khẩu dầu mỏ. Mỹ không chỉ giúp giảm mức độ biến động giá dầu mà còn giảm biến động của kinh tế thế giới.  Lịch sử cho thấy dầu mỏ và tài chính là lĩnh vực có khả năng đẩy thế giới vào suy thoái. Ít nhất thì một trong hai lĩnh vực này nên ổn định hơn trong tương lai.

 

Hiến chương chính thức của OPEC ghi rõ mục tiêu chính của nhóm này là đạt được "sự ổn định về giá trên thị trường dầu mỏ quốc tế". Tuy nhiên, OPEC đã không thực sự thành công với nhiệm vụ này. Tháng 6-2014, giá một thùng dầu - lúc đó đang ở mức 115USD - bắt đầu sụt giảm. Thời điểm hiện tại, giá dầu đã xuống dưới 60USD/thùng. Một phần nguyên nhân dẫn đến mức giảm hơn 40% là do kinh tế toàn cầu trì trệ khiến lượng dầu tiêu thụ thấp hơn dự báo. Một phần khác là do cung đã vượt cầu của thị trường. Tuy nhiên, theo tờ The Economist, thủ phạm chính là những ông trùm kinh doanh dầu mỏ ở các North Dakota và Texas của nước Mỹ.

 

 

Theo Đài Tiếng nói nước Nga, các chuyên viên không loại trừ khả năng giá dầu sẽ ở mức dưới 40USD/thùng, và thế giới sẽ thấy tái diễn những sự kiện của 30 năm trước đây.

 

Theo Hãng tin tài chính Bloomberg, trong những điều kiện như vậy, nguồn thu từ dầu mỏ sẽ không thể bảo vệ Nga - nước sản xuất dầu mỏ lớn nhất thế giới - trước đòn trừng phạt của Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ. Một quốc gia khác cũng phải đương đầu với trừng phạt quốc tế là Iran sẽ buộc phải cắt giảm các khoản trợ cấp mà trước đó phần nào bảo vệ được cư dân trước sức ép ngày càng tăng từ các biện pháp của phương Tây.

 

Trong số những nước sẽ chịu thiệt hại tối đa do sụt giảm giá dầu còn có Nigeria - quốc gia đang chống chọi không mấy thành công với các chiến binh Hồi giáo, và Venezuela - quốc gia có nền kinh tế suy yếu vì những quyết định chính trị không thích hợp.

 

Trên thực tế, các nhà sản xuất dầu đã quen với mức giá khoảng 100 USD/thùng nên đã không đa dạng hóa kinh tế, hoặc thực hiện động thái này quá chậm chạp.

 

Chuyên viên Paul Stevens thuộc Hãng Chatham House (Anh) tuyên bố rằng, trong trường hợp duy trì dầu mỏ ở giá thấp, những nước này và sau đó là cả thế giới sẽ trải qua cuộc khủng hoảng chính trị và xã hội nghiêm trọng.

 

Theo An Ninh Thế Giới

-------------------------